بررسی روند درجه حرارت عمق های مختلف خاک در چند نمونه اقلیمی ایران

روند درجه حرارت خاک یکی از مهمترین نشانگرهای تغییر اقلیم می باشد که به ندرت به آن پرداخته شده است. لذا در این مطالعه با توجه به اهمیت تغییر اقلیم و تغییرات درجه حرارت خاک مرتبط با گرمایش جهانی از یک سو و نقش و جایگاه درجه حرارت خاک از سویی دیگر، به بررسی روند تغییرات درجه حرارت عمق های مختلف خاک (5، 10، 20، 30، 50 و 100 سانتی متری) در طول دوره آماری (2008-1994) در سطح ایران پرداخته شد. جهت آشکارسازی و تعیین روند از آزمون ناپارامتریک من–کندال استفاده گردید. نتایج بررسی نشان می دهد که با افزایش عمق، درجه حرارت سالانه خاک، تا عمق 20 سانتی متری همراه با شیب بیشتر و از این عمق به بعد با شیب ملایمی کاهش می یابد. نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات سالانه درجه حرارت عمق های مختلف خاک در ایستگاه های مورد مطالعه نشان داد که درجه حرارت در عمق های مختلف خاک و در مکان های مختلف دارای روند یکسانی نمی باشد. روند تغییرات درجه حرارت عمق های مختلف خاک در فصل تابستان و زمستان نشان داد که لایه های سطحی و عمقی خاک رفتار متناقضی را نشان می دهند، بطوری که درجه حرارت در عمق های سطحی (5 تا30 سانتی متری) روند نزولی، و عمق های پایین تر (50 و 100 سانتی متری) روند صعودی دارند. بررسی روند فصل پاییز و بهار نیز نشان داد  بیشتر ایستگاه های مورد مطالعه دارای روند صعودی می باشند. بر اساس نتایج این مطالعه، وجود روند نزولی یا صعودی درجه حرارت در لایه سطحی خاک (5 سانتی متری) را شاید نتوان با قطعیت بیان داشت، اما می توان با قطعیت بیان داشت که درجه حرارت سالانه و فصلی در لایه عمیق خاک (100 سانتی متری) روند صعودی مشهودی داشته است.در ادامه جهت بررسی این موضوع که آیا تغییرات دمای خاک با تغییرات دمای متوسط هوا ارتباط دارد یا نه، به بررسی روند تغییرات درجه حرارت متوسط ماهانه در ایستگاه های مورد مطالعه پرداخته شد. همانطور که انتظار می رفت درجه حرارت متوسط ماهانه هوا در دوره آماری مورد مطالعه در مقیاس سالانه و فصلی روند صعودی داشته است. نتایج بررسی سالانه نشان داد که درجه حرارت خاک و درجه حرارت هوا در دو لایه سطحی و عمقی روند مشابه ای پیروی نمی کنند.